La politica etno-confessionale zarista nel Regno di Polonia : la questione uniate di Cholm come esempio di nation-building russo (1831-1912)

Abstract

Цель настоящей работы – проанализировать на примере «Холмского вопроса» русский национализм и политику руссификации, проведенную царской властью на западных окраинах империи в 19-начале 20 вв. Под «Холмским вопросом» подразумевается политика русской власти в 1831-1912 гг., нацеленная на воссоединение с Православной Церковью паствы последней «греко-католической» или «униатской» епархии в Империи в восточных губерниях Царства Польского. «Холмский вопрос» представляет собой интересный пример сложностей и противоречий между центром и периферией империи, неопределенности понятия «русской национальности», ее места и роли в многонациональной империи, а также трудности баланса между светской и церковной (как православной, так католической и греко-католической) властями на протяжении всей имперской истории.

Lo studio intende fornire un contributo all'analisi del nazionalismo russo e delle politiche di russificazione promosse dall'autorità zarista nelle periferie occidentali dell'Impero nel corso del XIX-inizio XX secolo con riferimento ad un caso specifico, la russificazione "etno-confessionale" della regione di Chełm/Cholm. Questo territorio, situato nei governatorati orientali del Regno di Polonia e abitato prevalentemente da "piccoli russi" (ucraini) e bielorussi, fu sede dell'ultima diocesi greco-cattolica (uniate) dell'Impero russo. La "questione uniate" di Cholm costituisce un significativo esempio dell'estrema complessità e contraddittorietà delle dinamiche tra il centro e la periferia dell'Impero, dei diversi modi di intendere il ruolo all'interno della cornice imperiale della nazione russa e il suo rapporto con le altre nazionalità, nonché del problematico equilibrio tra il potere civile e le istituzioni religiose: le Chiese ortodossa, greco-cattolica e cattolica romana.

Celem niniejszej pracy jest analiza rosyjskiego nacjonalizmu i carskiej polityki rusyfikacyjnej w zachodnich kresach imperium, szczególnie na przykładzie „sprawy chełmskiej" w XIX i na początku XX wieku. Chełmszczyzna, znajdująca się w granicach Królestwa Polskiego i zamieszkana głównie przez Rusinów (Ukraińców i Białorusinów) była siedzibą ostatniej diecezji greckokatolickiej (unickiej) w imperium rosyjskim. Rosyjski rząd oraz władze kościelne dążyły do rusyfikacji mieszkańców i „ponownego zjednoczenia‖ unickiej eparchii z prawosławiem. ―Sprawa chełmska‖ stanowi interesujące case study, które umożliwia nam zarysowanie pewnych aspektów w skomplikowanych i wewnętrznie sprzecznych relacjach między centrum i peryferią imperium. Daje również zrozumieć jak niejednoznaczne było samo pojęcie „narodu rosyjskiego", jak widziano jego rolę wśród innych narodów imperium, a wreszcie jak próbowano zachować równowagę między władzą świecką i duchową zarówno Cerkwi prawosławnej jak i Kościołów greckokatolickiego i rzymskokatolickiego.

This study aims to provide an analysis of Russian nationalism and of the policies of Russification implemented by the tsarist authorities in the western periphery of Russian empire from the nineteenth century to the beginning of the twentieth. The primary focus will be the "Kholm question" in the Kingdom of Poland, in which Russian civil and ecclesiastical authorities became involved in the Russification of the population. In addition, the Russian state aimed to convert the resident Ukrainian (or, as they were officially called, "Little Russian") and Byelorussian adherents of the last Greek-Catholic eparchy of the empire to Orthodoxy. The Kholm question represents an interesting case study, which enables us to outline certain aspects of the complex and contradictory relationship between the centre and the periphery of the empire, as well as the different and contrasting understandings of the place of Russian nationality and its relationship with the other nationalities. Finally, this study sheds light on the difficult balance between the Russian State and the Orthodox Church, Catholic and Greek-Catholic Churches.